طی دهه گذشته، با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت نیرو بر اساس تجربیات بین‌المللی به‌خصوص در کشور استرالیا، مطالعاتی با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی درباره منابع آب ژرف صورت گرفت که منتج به شناسایی منابع آب جدید در استان سیستان و بلوچستان شد.

پس از اکتشاف، با استفاده از تجارب شرکت‌های توانمند حوزه نفت، حفاری چاه‌های با عمق بیش از 1000 متر برای دسترسی به این منابع در دستور کار قرار گرفت که تا برخی نقاط تا 3000 متر نیز این حفاری ادامه پیدا کرد.

دستگاه نمک‌زدایی به روش الکترودیالیز معکوس

تاکنون 3 چاه ژرف در منطقه سیستان به مرحله بهره‌برداری رسیده که با هدف تأمین آب شرب مردم این منطقه، پس از آنالیز کیفی آب استحصال‌شده، فناوری بهینه برای تصفیه هرکدام از این منابع تعیین شد و با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان، واحدهای نمک‌زدایی طراحی و ساخته شد که از جمله این سیستم‌ها، دستگاه نمک‌زدایی به روش الکترودیالیز معکوس در محل چاه شماره 3 استان سیستان و بلوچستان به بهره‌برداری رسیده و وارد شبکه آب شرب شد.

این سامانه که اولین سامانه نمک‌زدایی بدون پساب آب­های ژرف در کشور است، به مناسبت هفته دولت، توسط سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، به نمایندگی از هیئت دولت افتتاح شد و در فاز اول این پروژه، روزانه 1000 مترمکعب آب شرب در اختیار مردم شریف سیستان قرار می‌گیرد و در ادامه نیز تا 2500 مترمکعب در شبانه‌روز ارتقا خواهد یافت.

فرآیند مؤثر و اقتصادی پساب حداقلی

به گفته نادرقلی ابراهیمی دبیر ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری، روش ترکیبی الکترودیالیز و اسمز معکوس، به‌عنوان یک فرآیند مؤثر و اقتصادی پساب حداقلی (MLD) در دستور کار قرار گرفت.

در مرحله آخر فرآیند، به‌منظور کاهش قابل‌توجه انرژی مصرفی، فرآیند کریستالیزاسیون در دمای پایین به کار می‌رود. با این روش در واحدهای نمک‌زدایی از آب دریا و آب لب‌شور با مصرف بهینه برق، راندمان تصفیه آب تا 90 درصد قابل‌دستیابی است که این طرح خود یک دستاورد بزرگ برای تکمیل زنجیره مطالعه، طراحی، اکتشاف، فراز آوری، نمک‌زدایی و بهره‌برداری از آب‌های ژرف برای مردم استان سیستان و بلوچستان و افتخار علمی بزرگ دانشمندان کشور تلقی می‌شود.