باسمه تعالی

راهنمای اعطای معافیت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض
به شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان

مقدمه: با توجه به دستورالعمل اجرایی موضوع ماده (22) آیین نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مورخ 21/10/1392، در خصوص نحوه ارائه معافیت‌های گمرکی به شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، در راهنمای زیر برای اعطای معافیت‌های گمرکی، سود بازرگانی و عوارض به شرکت‌های دانش‌بنیان، اهم نکات مهم و مقررات قانونی که در مراجع ذیصلاح به تایید رسیده است، ارایه می شود:

1- شرکت‌های دانش‌بنیان از پرداخت هرگونه عوارض صادراتی برای صادرات کالاها و خدمات دانش‌بنیان خود معاف هستند.

2- شرکت‌های دانش‌بنیان می توانند برای واردات کالاهای غیرتجاری خود، در راستای انجام فعالیت های دانش‌بنیان خود، می‌توانند از معافیت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض به شرح زیر برخوردار شوند:

• واردات ماشین آلات، تجهیزات، مواد اولیه، کالاها و قطعات مورد نیاز، به عنوان نمونه و به صورت محدود (در حدی که نمونه تلقی شود) و صرفا برای انجام مهندسی معکوس یک کالای دانش‌بنیان (آنالیز عملکرد، دمونتاژ، آنالیز مواد و...)
• واردات مواد اولیه، کالاها و قطعات مورد نیاز به صورت محدود و صرفا برای انجام فعالیت های تحقیق و توسعه تا حد ساخت نمونه اولیه و پایلوت از کالاها و خدمات دانش‌بنیان
• واردات تجهیزات آزمایشگاهی، تجهیزات تست و کنترل کیفیت به شرط استفاده غیرتجاری و برای تجهیز بخش تحقیق و توسعه شرکت مشروط به عدم ساخت داخل.
• واردات ماشین آلات خط تولید (موردنیاز برای تولید کالا و خدمات دانش‌بنیان مورد تایید)، مشروط به عدم ساخت داخل.

3- آن دسته از شرکت‌های دانش‌بنیان که دارای مجوزهای وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند (از قبیل جواز تأسیس، پروانه بهره برداری، کارت شناسایی، گواهی فعالیت صنعتی، گواهی کشف و پروانه اکتشاف)، باید برای استفاده از معافیت‌ها و تخفیفات زیر، به «بخش سرمایه‌گذاری سامانه بهین‌یاب» (www.Behinyab.ir) مراجعه نمایند:

- معافیت‌های حقوق ورودی ماشین آلات خط تولید (موضوع بند (غ) ماده (119) قانون امور گمرکی)

- تخفیفات موضوع ماده (121) قانون امور گمرکی: «حقوق ورودی قطعات و لوازم و موادی که برای مصرف در ساخت یا مونتاژ یا بسته بندی اشیاء یا مواد یا دستگاه‌ها وارد می گردد، در مواردی که مشمول ردیفی از جدول تعرفه شود که مجموعاً مأخذ حقوق ورودی آن بیشتر از جمع مأخذ حقوق ورودی شیء یا ماده یا دستگاه آماده باشد به تشخیص و نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت به مأخذ حقوق ورودی شیء یا ماده یا دستگاه آماده مربوط وصول می‌شود.»

4- تشخیص عدم ساخت داخل برای ماشین آلات خط تولید مورد نظر، مشابه اجرای معافیت‌های موضوع بند (غ) ماده (119) قانون امور گمرکی، برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌باشد. معافیت‌های مربوط به واردات ماشین آلات خط تولید، شامل قطعات یدکی و ابزارآلات نمی باشد.

5- معافیت های برای واردات ماشین آلات دست دوم (مستعمل)، پس از اخذ مجوزهای لازم موضوع ماده (42) آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات قابل استفاده می باشد.

6-  استفاده از معافیت‌های حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض گمرکی برای واردات ماشین آلات خط تولید باید  برای تولید کالای دانش‌بنیان باشد وکاربری «ماشین آلات، تجهیزات، مواد اولیه، کالاها و قطعات» وارداتی باید در راستای تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان تأیید شده، قرار داشته باشد.

7- اگر درخواست استفاده از معافیت‌های حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض گمرکی برای واردات ماشین آلات خط تولید، تجهیزات آزمایشگاهی، تست و کنترل کیفی برای تولید کالای دانش‌بنیانی باشد که هنوز نمونه اولیه آن در شرکت ساخته نشده، با رعایت شرایط زیر می تواند مورد پذیرش قرار گیرد: 

الف- بدون واردات موردنظر، امکان تولید نمونه اولیه یا نمونه آزمایشگاهی آن محصول وجود نداشته باشد و آن شرکت تمام مراحل ساخت نمونه اولیه را تا جایی که به تجهیزات وارداتی نیاز پیدا نکرده، طی کرده باشد. (نظیر مطالعات و تحقیق و توسعه اولیه، تهیه نقشه های ساخت، طراحی ها، و...)

ب- محصول تولیدی، دارای ویژگیهای کالای دانش بنیان باشد و با حوزه کلی فعالیتهای دانش بنیان شرکت مرتبط باشد.

8- کل کالاهای مشمول معافیت مورد نظر این  راهنما، باید با زیرساخت ها و ظرفیت واقعی تولید و برنامه های آتی توسعه شرکت دانش‌بنیان تناسب داشته باشد.

9- معافیتهای گمرکی مندرج در قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان، شامل قانون مالیات بر ارزش افزوده و هزینه‌های انجام خدمات و تشریفات گمرکی (موضوع بند ل ماده یک قانون امور گمرکی) نمی‌باشد.

10- نمایندگی شرکت‌های خارجی و شرکت‌های وارد کننده کالاهای دانش‌بنیان که به امر تجارت می‌پردازند، از شمول این معافیتها خارج هستند.

11– شرکت دانش‌بنیان می تواند پس از تهیه پروفرما یا ثبت سفارش، درخواست خود را به همراه مدارک اولیه و تکمیل فرم های مربوطه، به منظور آغاز فرایند ارزیابی، به سامانه دانش‌بنیان (reg.daneshbonyan.ir) ارسال کند. اسناد و مدارک مورد نیاز جهت واردات ماشین آلات و سایر اقلام وارداتی، باید به نام شرکت دانش‌بنیان تایید شده باشد.

12- با توجه به اینکه هزینه های تشریفات گمرکی (از جمله انبارداری) باید از سوی شرکت‌ها پرداخت شود، توصیه می‌شود به منظور جلوگیری از پرداخت هزینه های مازاد، شرکت‌ها درخواست خود را پیش از ورود کالا به گمرک، به سامانه دانش‌بنیان ارسال نمایند.   

13- تبادل کلیه اطلاعات و تأییدیه‌ها با گمرک، از طریق «سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی (epl.irica.gov.ir)» انجام می‌شود.

14- شرکت دانش بنیان موظف است «ماشین آلات خط تولید» وارداتی را صرفا در محل کارگاه یا کارخانه خود که به اطلاع دبیرخانه کارگروه رسیده است، نصب و تا 10 سال از جابجایی، انتقال یا واگذاری آن به غیر، خودداری نماید؛ در غیر این صورت براساس ماده 120 قانون امور گمرکی، مستلزم پرداخت وجوه متعلقه شامل حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض معاف شده خواهد بود.

15- شرکت‌های دانش‌بنیانی که از معافیت‌های گمرکی موضوع این راهنما برخوردار می‌شوند، چنانچه بر اساس گزارش دستگاه‌های ذیربط یا نظارت های دوره‌ای که به تایید نهایی دبیرخانه شورای عالی عتف رسیده باشد، با کتمان اطلاعات یا ارائه اطلاعات ناصحیح، از این حمایت ها برخوردار شده باشند، یا حمایت‌ها و تسهیلات اعطا شده را برای مقاصد دیگری مصرف نموده باشند، ضمن محرومیت از استفاده مجدد از حمایت‌های قانون، با ارجاع به مراجع قانونی ذیصلاح، علاوه بر پرداخت اصل حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض متعلق، مشمول جریمه نقدی برابر میزان معافیت اعطا شده خواهند بود که جریمه مذکور با توجه به بند ج ماده (11) قانون بدون رعایت مرور زمان قابل مطالبه بوده و قابل بخشودگی نمی‌باشد.

پیوست 1: ماده (4) دستورالعمل اجرایی ماده 22 آیین نامه اجرایی قانون؛ مصوب 21/10/92

ماده4- اعطای معافیت عوارض، حقوق گمرکی، سودبازرگانی جهت واردات ماشین آلات، تجهیزات، مواد اولیه، کالاها و قطعات مورد نیاز برای تولید کالاها و خدمات دانش‌بنیان در حوزه فناوری های برتر و با ارزش افزوده فراوان و همچنین کالاها و خدمات دانش‌بنیان صادراتی جهت معافیت عوارض صادراتی برای هر شرکت و در هر مورد از طریق دبیرخانه شورا به گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام خواهد شد.

تبصره1- کالاهای وارداتی موضوع بند (ض) ماده یک قانون امور گمرکی مشمول معافیت موضوع این ماده نمی باشد.

تبصره2- کالاهای وارداتی مشمول حکم این ماده، می‌بایست راساً توسط شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان از خارج از کشور وارد شده باشد.

تبصره3- معافیت موضوع این ماده، شامل قانون مالیات بر ارزش افزوده نمی‌باشد.

پیوست2: ممنوعیت اعطای معافیت‌های حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض برای کالاهای تجاری

بر اساس دستورالعمل اجرایی موضوع ماده 22 آیین نامه اجرایی قانون مورخ 21/10/92، کالاهایی که به صورت تجاری وارد می شوند، مشمول معافیت‌ها نمی‌باشند:

تعریف کالای تجاری در بند (ض) ماده یک قانون امور گمرکی، مصوب 2/9/90 مجلس شورای اسلامی، به صورت زیر آورده شده است:

بند (ض) ماده (1) قانون امور گمرکی:

به طور کلی بر اساس قانون امور گمرک و قانون مقررات صادرات و واردت، امکان ارائه معافیت گمرکی برای کالاهای تجاری به هیچ شرکتی وجود ندارد و تبصره 1 ماده 4 دستورالعمل اجرایی موضوع ماده 22 آیین‌نامه اجرایی قانون «حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و...» نیز بر همین اساس تدوین شده است.

به عنوان مثال بر اساس مواد قانونی زیر، استفاده از معافیت‌های حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض برای کالاهای تجاری، قاچاق محسوب می‌شود:

همچنین در ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، ویژگی های کالاهای غیرتجاری ذکر شده است:

‌ماده 10 - در اجرای ماده 3 قانون، ملاک تجاری بودن، نحوه صدور، تمدید و ابطال کارت بازرگانی و موارد معافیت از داشتن آن، به شرح زیر اعلام می‌گردد:

پیوست3- چگونگی واردات کالای مستعمل (دست دوم)

 بر اساس قوانین موجود، محدودیت های زیر برای واردات کالای مستعمل وجود دارد:

پیوست4- ارزش کالای ورودی (وارداتی)

 بر اساس ماده (14) قانون امور گمرکی،  ارزش گمرکی کالای بدون در نظر گرفتن هزینه هایی نظیر نصب، آموزش کارکنان و... محاسبه می‌شود:

پیوست5- فرایند ارائه معافیت‌های حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض
 به شرکت‌های دانش‌بنیان