رضا اسدی‌فرد، رئیس مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری درباره چگونگی تسهیلات‌دهی بانک‌ها و چالش‌های پیش روی موسسات دانش‌بنیان برای اخذ وام به صمت گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان برای غلبه بر شرایط سخت اقتصادی کنونی نیاز به حمایت‌های مالی و تسهیلاتی دارند.

وی افزود: البته انتظار این نیست که به این شرکت‌ها تسهیلات بلاعوض داده شود، اما شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی باتوجه به نبود نقدینگی کافی برای رفع مشکلات عدیده، باید از تسهیلات مناسب و مدت‌دار استفاده کنند تا روند کسب‌وکار آنها به‌درستی طی شود و پس از طی دوره تولید و ورود به بازار قادر به تسویه تسهیلات اخذشده شوند. وی با تاکید بر اینکه سیستم بانکی کشور هیچ فرقی برای بخش تولید در حوزه دانش‌بنیان و غیردانش‌بنیان قائل نیست، اظهار کرد: در بسیاری از کشورهای جهان دارایی‌های فنی و تخصصی دانش‌بنیان‌ها به‌درستی ارزیابی و ارزش‌گذاری می‌شود، اما در ایران این دارایی‌ها برای سیستم بانکی کشور در حد یک ملک هم ارزش ندارد و به‌عنوان ضمانت بازپرداخت تسهیلات پذیرفته نمی‌شود.

دارایی نامشهود، عمده‌ترین سرمایه دانش‌بنیان‌ها

رئیس مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان نهاد ریاست‌جمهوری یادآور شد: دارایی شرکت‌های دانش‌بنیان، همان‌طور که از نام‌شان پیداست، دانش فنی، مهارت تخصصی و نیروهای ماهر و مسلط به فناوری‌های نوین است و همین دارایی نامشهود است که باعث تفاوت آنها شده است؛ تفاوتی کلیدی که نه فقط برای خود این شرکت‌ها که برای کشور مزیت‌ به‌شمار می‌رود. با این حال دانش‌بنیان‌ها در کشور ما با مشکلات زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند که یکی از این مشکلات، همین نامعتبر بودن دارایی‌های‌شان برای سیستم بانکی و ثبتی کشور است.

مشکل در تامین وثیقه ملکی

وی گفت: بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به دانش‌بنیان‌ها به‌عنوان ضمانت بازپرداخت و طبق قانون وثیقه ملکی می‌خواهند و از آنجایی که دانش‌بنیان‌ها کارخانه و تجهیزات گرانقیمت ندارند که آن را به سیستم بانکی به‌عنوان وثیقه بسپارند، با مشکل مواجه می‌شود. دارایی نامشهود این شرکت‌ها، مغزافزار آنهاست، اما متاسفانه در نظام بانکی ما به این دارایی ارزشمند وام تعلق نمی‌گیرد.

اسدی‌فرد تاکید کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان برای رشد، نیازمند تامین منابع مالی و استفاده از تسهیلات بانکی هستند که در این زمینه، دولت مصوبات حمایتی متعددی داشته و صندوق نوآوری و شکوفایی هم تسهیلاتی پیش‌بینی کرده، اما دریافت این تسهیلات نیازمند ضمانت و وثیقه بانکی است که تامین آن برای شرکت‌های دانش‌بنیان مقدور نیست.

وی درباره همکاری «صندوق نوآوری و شکوفایی دانش‌بنیان‌ها» با بانک‌ها و دانش‌بنیان‌ها توضیح داد: صندوق هم برای اعطای تسهیلات با رقم‌های بالا، ناگزیر به دریافت ضمانت و وثیقه ملکی است؛ مگر اینکه دارایی نامشهود شرکت‌های دانش‌بنیان توسط کارگروه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری متناسب با رقم وام درخواستی ارزش‌گذاری شود.

وی اعلام کرد: با تصویب هیات وزیران و برای نخستین بار در کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق برای ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود توسط معاونت علمی ریاست‌جمهوری بررسی شده و مجوز فعالیت دریافت می‌کنند.

حتی سامانه «ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود» به نشانی sadan.isti.ir ایجاد شد، اما هنوز مشکل پابرجاست و دست بسیاری از دانش‌بنیان‌ها از تسهیلات بانکی کوتاه است.

اعتبار نداشتن دارایی نامشهود

اسدی‌فرد معتبر نبودن دارایی‌های نامشهود دانش‌بنیان‌ها را یکی از مشکلات اساسی دانست و گفت: بانک‌ها باید روال ارزیابی‌های خود برای اعطای تسهیلات به دانش‌بنیان‌ها را تغییر دهند و دارایی‌های ذهنی و خلاقیتی را به‌عنوان ضمانت بپذیرند.

وی ابراز کرد: بانک‌ها می‌توانند برای خرید سهام شرکت‌های دانش‌بنیان، تسهیلات ویژه‌ای به شرکت‌های بزرگ بدهند تا هم شرکت‌های کوچک حمایت شوند و هم شرکت‌های بزرگ به‌سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کنند.

رئیس مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان نهاد ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه تسهیلات تبصره ۱۸ با تبعیض در اختیار تولیدی‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرد، افزود: برخی بانک‌ها کاملا سلیقه‌ای و وثیقه‌محور عمل می‌کنند، زیرا دریافت وثیقه ملکی تجاری، اداری و مسکونی برای بانک‌ها جزو معاملات سهل‌البیع است و حتی بعضی بانک‌ها بر این اساس از پذیرش ملک تولیدی به‌عنوان وثیقه خودداری می‌کنند.

وی یکی دیگر از سنگ‌اندازی‌های نظام بانکی بر سر راه تولیدی‌های دانش‌بنیان برای دریافت تسهیلات را کندی فرآیند پرداخت وام دانست و پیشنهاد کرد: هر بانک به‌ویژه در شهرهای بزرگ شعبه‌ای را به‌منظور انجام امور تسهیلات‌دهی به تولیدی‌های دانش‌بنیان اختصاص دهد تا هم فرآیند ارزیابی شرکت‌ها توسط بانک تسریع یابد و هم فرآیند پرداخت وام چابک‌سازی شود.