* در ابتدا درخصوص مفهوم دارایی‌های نامشهود و جایگاه و اهمیت آنها بفرمایید.

دارایی نامشهود دارایی غیرپولی اشخاص است که ماهیت عینی ندارد و در عین حال جدا شدنی است و یا از حقوق قراردادی و سایر حقوق قانونی اشخاص نشات گرفته‌است. به بیان ساده‌تر دارایی‌های نامشهود، دارایی‌هایی‌هستند که فاقد ماهیت فیزیکی هستند اما امتیازات و مزایای انحصاری برای اشخاص به همراه دارند. برند یا نام تجاری مثال بارزی از یک دارایی نامشهود است. شهرت، سرمایه‌های انسانی، دانش فکری و فنی، پروانه‌های قانونی، حق امتیاز و… و حتی فهرست مشتریان و تامین کنندگان نمونه‌هایی‌از دارایی‌های نامشهود هستند.

گسترش استفاده از رایانه و اینترنت و در سال‌های اخیر همه گیری کووید ۱۹ کفه دارایی‌های شرکت‌ها را به نفع دارایی‌های نامشهود سنگین کرده‌است به طوری که در دنیا در بخش‌هایی‌مانند نرم افزار و اینترنت و یا هوانوردی، دارایی‌های نامشهود بیش از ۹۰ درصد ارزش شرکت‌ها در آن بخش را تشکیل می‌دهند و یا در صنعت غذا، بیش از ۶۰ درصد ارزش کسب و کارها، از دارایی‌های نامشهود حاصل شده‌است.

حتی در زمینه سرمایه‌گذاری هم میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در دارایی‌های نامشهود از سرمایه گذاری انجام شده در دارایی‌های مشهود پیشی گرفته است. همه این روندها موید روند افزایشی سهم و اهمیت دارایی‌های نامشهود در آینده است.

*لطفا اشاره‌ایبه ضرورت و مشکلات ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود بفرمایید؟

موضوع اصلی این است که طبیعتا کسب و کارهای دانش محور برای توسعه خود، نیازمند سرمایه هستند که مشخص کردن ارزش دارایی آنها اولین گام در جهت جذب سرمایه مورد نیاز است. خواه محل تامین این سرمایه، وام بانکی، سرمایه خطر پذیر و یا روش‌های دیگر باشد باید ارزش دارایی‌های شرکت دانش‌بنیان مشخص شود. از طرف دیگر این کسب و کارهای عموما نوپا دارایی فیزیکی زیادی از جنس ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات و… در اختیار ندارند و گردش مالی شرکت نیز چندان قابل توجه نیست چون معمولا شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در ابتدای راه بوده و محصولی را توسعه داده‌اندکه هنوز فروش زیادی نداشته است بنابراین شرکت گردش مالی چندانی ندارد. در واقع دانش فنی یا نرم افزار توسعه داده شده که از جنس دارایی نامشهود است بخش اصلی دارایی شرکت را تشکیل می‌دهد. بنابراین استفاده از روش‌های علمی و مناسب و محاسبه دارایی‌های نامشهود در ارزشگذاری این شرکت‌ها ضرورت و اهمیت زیادی در تامین مالی و توسعه این شرکت‌ها دارد. در مورد فروش و واگذاری دارایی نامشهود نیز ضرورت ارزشگذاری کاملا روشن است و نیاز به توضیح ندارد.

*سامانه ارزش گذاری دارایی‌های نامشهود (سادان) با چه هدفی شکل گرفته است؟

این سامانه در واقع پل ارتباطی معاونت به عنوان مرجع قانونی اعطای مجوز ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود و ذینفعان این حوزه می‌باشد. بستر قانونی راه اندازی سامانه، اجرای ماده ۶ آیین نامه ارزش گذاری دارایی‌های نامشهود در طرح‌های سرمایه‌گذاری و اصلاحیه آن است که در سال ۹۶ و ۹۸ به تصویب هیات وزیران رسیده‌است.

هدف اصلی این سامانه، ساماندهی، تسهیل و شفاف سازی فرآیند اخذ مجوز ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود است. در حال حاضر تمام ضوابط و دستورالعمل‌ها و همینطور فراخوان‌ها درخصوص ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود از طریق سامانه سادان اطلاع رسانی شده و در دسترس عموم قرار می‌گیرد. همچنین همه تعاملات لازم با ذینفعان این حوزه از طریق سامانه صورت می‌پذیرد. البته امیدواریم بستر فراهم شده، در کنار کارکردهای جاری، در زمینه فرهنگ سازی، توسعه، ترویج و آموزش نیز مورد استفاده قرار گیرد.

*مخاطب یا مخاطبان اصلی این سامانه چه کسانی هستند؟

سامانه ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود علاوه بر اطلاع رسانی در خصوص ضوابط و مقررات قانونی و فرآیند اخذ مجوز، دو بخش اصلی دارد. یک بخش به شرکتهایی که خواهان فعالیت در حوزه ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود هستند اختصاص دارد. این شرکت‌ها با مراجعه به درگاه ملی مجوزها و اتصال به سامانه سادان، اطلاعات خود را ثبت و وارد فرآیند اخذ مجوز ارزشگذاری می‌شوند. بخش دوم سامانه در واقع امکان درخواست خدمت ارزشگذاری را برای متقاضیان فراهم می‌کند. به عبارت دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی که دارایی نامشهود دارند و می‌خواهند این دارایی را ارزشگذاری کنند، با مراجعه و ثبت‌نام در سامانه سادان می‌توانند درخواست خود را به شرکتهای دارای مجوز ارسال نمایند. شرکت ارزشگذار انتخاب شده، این درخواست‌ها را بررسی و در صورت توافق قرارداد ارزش گذاری فیمابین شرکت ارزشگذار و متقاضی منعقد می‌ شود.

*سایر سازمانها و نهادهای ذیربط در موضوع ارزشگذاری چگونه در این فرآیند همکاری می‌کنند؟

با محول شدن وظیفه اعطای مجوز ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از طرف هیات وزیران، این معاونت با هدف هماهنگی و بهره برداری از ظرفیت‌های موجود در کشور، کارگروه « کارگروه راهبری و نظارت بر ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود» را با حضور نمایندگان سایر نهادها و سازمانهای ذیربط تشکیل داد. در این کارگروه علاوه بر نمایندگان معاونت علمی، نمایندگانی از  سازمان برنامه و بودجه کشور،   قوه قضائیه،   وزارت امور اقتصاد و دارایی،   سازمان بورس و اوراق بهادار، فرابورس،   صندوق نوآوری و شکوفایی، شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری و مرکز کارشناسان رسمی قوه قضائیه حضور دارند و البته نمایندگان سایر دستگاهها نیز با توجه به موضوعات در جلسات کارگروه حضور می‌یابند.

علاوه بر این معاونت علمی در جهت همکاری و استفاده از ظرفیت‌های خوب کارشناسی موجود در شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری، تفاهم نامه‌ای‌با این شورا منعقد کرده است و کارگروه مشترکی بین معاونت و شورا تشکیل شده است که موضوعات را پیگیری می‌کنند.

*تاکنون چه تعداد شرکت موفق به دریافت مجوز ارزشگذاری شده اند؟

فراخوان تایید صلاحیت شرکت‌ها و موسسات ارزشگذار در فروردین ماه ۱۳۹۹ در سامانه ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود منتشر گردید. دبیرخانه کارگروه تا کنون حدود ۵۰ درخواست جهت اخذ مجوز ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود دریافت کرده است که شرکت‌های دانش‌بنیان با ثبت بیش از نیمی از این درخواستها در این زمینه پیشرو هستند.

در حال حاضر صلاحیت ۱۵ شرکت متقاضی دریافت مجوز ارزشگذاری در کارگروه تایید شده است. که لیست اسامی این شرکت‌ها در سایت  www. sadan. isti. ir    در دسترس است.