به نقل از خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، سال‌ها بود که ردپای خارجی‌ها پای ثابت صنعت نفت بود. با پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن خروج متخصصان خارجی از این صنعت، متخصصان ایرانی با تکیه بر تجربه و تخصص خود کار را پیش بردند. تا اینکه با تشدید تحریم‌‌‌‌‌‌ها کشور در تامین تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت دچار مشکل شد تاحدی که با زمین‌گیر شدن بسیاری از بخش‌های این صنعت، ساخت برخی طرح‌های پتروشیمی و پالایشی متوقف و فعالیت تعدادی از واحدهای فعال نیز مختل شد.اما صنعت نفت امروز دیگر با آن روز‌ها قابل مقایسه نیست و می‌تواند با توان شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور بسیاری از نیاز‌های حیاتی خود را رفع کند و در مسیر خنثی سازی تحریم‌های این حوزه گام بردارد. با دانش‌بنیان شدن صنعت نفت،ایران علاوه بر رفع نیازهای گلوگاهی خود، سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی شده و نفت خام خود را به روش‌های جدید و تضمینی به بازار جدید این پالایشگاه‌های فراسرزمینی صادر می‌کند.

چرا خودکفایی در بومی‌سازی تجهیزات نفتی اهمیت دارد؟

مسئله توان تولید تجهیزات در داخل کشور یکی از ضروریات اصلی توسعه صنعتی هر کشوری است. یکی از معضلات جدی کشور‌های دارای منابع طبیعی، عدم توانایی در توسعه زنجیره ارزش و به نوعی خودکفایی در بومی سازی تجهیزات درون زنجیره ارزش است که به مشکلی جدی برای این کشور‌ها تبدیل شده است.

ایران نیز با وجود منابع عظیم نفت و گاز، در زمینه تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی نظیر بنزین و ... با مشکلات بسیار زیادی روبرو بود، همین امر نیز سبب شد که با افزایش فشار تحریم‌ها و به وجود آمدن نظامات تحریمی جدید در سال ۱۳۹۰، ایران به سمت خودکفایی در تجهیزات پالایشی برود.

در همین راستا چندی پیش مجید محمدپور رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت اعلام کرده بود: «امروز ۸۵ درصد همه تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت، گاز و پتروشیمی در داخل کشور تولید می‌شود.هم‌اکنون در زمینه ساخت تجهیزات صنعت نفت در خاورمیانه رتبه نخست را داریم و این امکان وجود دارد که به‌عنوان هاب تجهیزات‌ساز منطقه تعریف شویم.»

از همین رو کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای بومی سازی تجهیزات پالایشی در کشور با همکاری وزارت نفت شکل گرفت و نتیجه آن بومی‌سازی تجهیزات پالایشی و خودکفایی در صنعت پالایشگاهی کشور شد و بدین ترتیب علاوه بر رفع نیاز خود، این فرصت را برای کشور ایجاد کرد که به صادرات خدمات فنی و مهندسی بپردازد. موضوعی که در دولت سیزدهم بالاخره موردپیگیری قرار گرفت و وزارت نفت با کمک از بدنه و اکوسیستم دانش‌بنیان کشور که در زمینه بومی‌سازی تجهیزات نفتی به کشور کمک کرده بودند، حالا به سراغ صادرات این تجهیزات و فرآیند‌های تولیدی در کشور‌های همسو با ایران رفتند.

از دانش‌بنیان شدن صنعت نفت تا تاسیس پالایشگاه‌های فراسرزمینی

سیاست جدیدی که دولت برای فروش تضمینی نفت خود به کار گرفت، مدیون تولید بار اول تجهیزات پالایشی و اعتماد به شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بود که سبب شد علاوه بر رفع نیاز داخلی، ایران با صادرات خدمات فنی و مهندسی و همچنین تجهیزات بومی‌سازی شده، به کمک کشور‌های دارای پالایشگاه‌های با ظرفیت نیمه فعال برود. ایران به کمک دانش و توان ایرانی، به بازسازی این پالایشگاه‌ها تا ظرفیت کامل و اسمی خود اقدام می‌کند و در عوض سهامدار این پالایشگاه‌های فراسرزمینی خواهد شد.

همچنین به دلیل همخوانی تجهیزات و فرآیند بومی‌سازی شده در کشور به خوراک نفت خام ایرانی، این میزان ظرفیت جدید پالایشگاه‌های بازسازی شده نیز با نفت خام ایران به پالایش خواهد رسید و بدین ترتیب علاوه بر کامل شدن ظرفیت پالایشی پالایشگاه مذکور، ایران هم با صادرات خدمات فنی و مهندسی، سهامدار این پالایشگاه می‌شود، هم برای نفت خام خود یک مشتری جدید پیدا می‌کند. بدین ترتیب توسعه فروش نفت ایران در یک سال اخیر مرهون تولید بار اول تجهیزات پالایشی است؛ موضوعی که نشان از اهمیت دانش‌بنیان شدن صنایع مختلف کشور دارد تا بتواند شکوفایی داخلی و همچنین توسعه بازار‌های صادراتی را به همراه داشته باشد.

کلام آخر

تولید بار اول تجهیزات پالایشگاهی سبب شد که سیاست تجاری ایران در فروش نفت با تغییرات مهم و شگرفی روبرو شود. ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشور‌های نفتی دنیا، با اعمال تحریم‌های نفتی بر علیه ایران به سمت خودکفایی و بومی‌سازی تجهیزات پالایشگاهی رفت و در نتیجه این اقدام، دولت با استفاده از توان فنی و مهندسی شرکت‌های دانش‌بنیان زنجیره ارزش نفت و تجهیزات بومی‌سازی شده پالایشگاهی، سهامدار پالایشگاه‌های فراسرزمینی شد و اکنون نفت خام خود را به روش‌های جدید و تضمینی به بازار جدید این پالایشگاه‌های فراسرزمینی صادر می‌کند.